Producten
Het aantal gemeenten dat te maken krijgt met (forse) structurele winkelleegstand is het afgelopen jaar met maar liefst 26% toegenomen. Begin 2011 was in 109 gemeenten de leegstand groter dan de 'normale' frictieleegstand en werd een krimp van de bevolking voorspeld. In 2012 is het aantal gemeenten met deze sombere toekomstverwachting toegenomen tot 136. Het aantal gemeenten waar sprake is van een gunstige toekomstverwachting (minder leegstand dan de 'normale' frictieleegstand, verwachte bevolkingsgroei) is juist met een kwart afgenomen.
Dit blijkt uit een actualisatie van de 'Leegstandsbarometer' van ruimtelijk-economisch adviesbureau DTNP uit Nijmegen. Vorig jaar is, aan de hand van gegevens van Locatus en CBS, voor alle gemeenten in Nederland de winkelleegstand en de bevolkingsprognose bepaald, en gecombineerd in een overzichtelijke 'webtool'. Deze tool is nu uitgebreid met de meest recente gegevens (leegstand in 2012 en bevolkingsprognoses uit 2011). Zo ontstaat voor elke gemeente een actueel inzicht in de leegstandsverwachting. De geactualiseerde leegstandsbarometer is te raadplegen via www.dtnp.nl.
Uitbreiden of saneren?
Door stagnerende bestedingen, ondernemers die met pensioen gaan en de opkomst van webwinkels is de leegstand in Nederland het afgelopen jaar toegenomen met ruim 200.000 m² winkelvloeroppervlak. Het leegstandsniveau zegt iets over de gezondheid van de winkelmarkt. Een leegstandsniveau van 4 à 6% (frictieleegstand) is nodig voor een goede doorstroming. Als er meer panden leeg staan is er sprake van structurele leegstand. Dit is extra zorgelijk in gemeenten die ook nog eens te maken krijgen met een afnemende bevolking: daar neemt het draagvlak voor winkels de komende jaren sterk af. In ruim eenderde van de gemeenten in Nederland (136) is dit het geval. Hierdoor is sanering van winkelvastgoed vaak onvermijdelijk.
In 36 gemeenten is juist sprake van een 'overspannen' markt met een gebrek aan winkelruimte. Deze gemeenten hebben te maken met weinig leegstand (<4%) en een groeiende bevolking. Daar liggen naar verwachting kansen voor uitbreiding en versterking van het winkelaanbod. Wel is het aantal gemeenten met een zonnige verwachting het afgelopen jaar met 25% afgenomen, doordat de leegstand is gegroeid tot boven de frictieleegstand en/of door bijstelling van de bevolkingsprognoses.
Ruimtelijke ordening als oplossing
De huidige winkelleegstand en verwachte bevolkingsontwikkeling bieden een goede eerste indruk, maar zeggen niet alles over de winkelmarkt. Zowel bij krimp als bij groei wordt de vestigingslocatie van winkels steeds belangrijker. Buurtstrips, verouderde woonboulevards en aanloopstraten zijn kwetsbaar. In grotere dagelijkse boodschappencentra en onderscheidende recreatieve centra liggen vaak wel kansen. De komende jaren zullen ingrijpende keuzes gemaakt moeten worden: welke winkelgebieden hebben nog voldoende kansen? Waar accepteren we leegstand? Hoe kunnen kansarme winkellocaties getransformeerd worden? Gemeenten kunnen via hun ruimtelijke ordeningsbeleid het roer in handen nemen en actief sturen. De Leegstandsbarometer laat zien of de wind in de zeilen waait, of dat er zwaar weer op komst is.
Voor de redactie:
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Dirk Jan Droogh of Jasper Vlek, 024 - 379 20 83
