Nederland heeft drie factory outlet centra: Roermond, Lelystad en Roosendaal. In de media wordt de laatste tijd veel gesproken over nieuwe FOC’s. Als die allemaal gerealiseerd worden, wordt het aantal FOC’s in Nederland meer dan verdubbeld. Wat is de stand van zaken?

1. Batavia Stad Fashion Outlet, Lelystad
Geopend in juli 2001 en daarmee het oudste factory outlet centrum van Nederland. Het winkelgebied heeft een totale omvang van ongeveer 19.000 m² winkelvloeroppervlak en biedt bezoekers ruim 100 winkels en horecavoorzieningen. De bouw van een derde uitbreiding is inmiddels gestart. In april 2017 zal circa 5.500 m², verspreid over ongeveer 45 nieuwe winkels en horecabedrijven, opgeleverd worden.

2. Designer Outlet Roermond, Roermond
Geopend in november 2001, vlak na de opening van Batavia Stad, en het grootste en hoogst gepositioneerde factory outlet centrum van Nederland. Het winkelgebied heeft een totale omvang van ongeveer 25.000 m² winkelvloeroppervlak en beschikt in totaal over 150 winkels en horecavoorzieningen. Het is daarmee zelfs een van de grootste factory outlet centra van Europa. In maart 2016 is gestart met fase 4A, waarmee het winkelgebied met nog eens 12.000 m² winkel- en horecaruimte wordt uitgebreid. De opening staat gepland voor het voorjaar van 2017.

3. Rosada Fashion Outlet, Roosendaal
Geopend in november 2006 en daarmee het derde en tot nu toe laatst gerealiseerde factory outlet centrum van Nederland. Het winkelgebied opende recent (mei 2016) de deuren van fase 2, waarmee het outlet centrum ongeveer anderhalf keer zo groot werd. Het gebied omvat nu ongeveer 17.000 m² winkelvloeroppervlak en ongeveer 110 winkels en horecavoorzieningen.

4. Amsterdam The Style Outlets, Halfweg
Al lange tijd zijn er plannen voor de ontwikkeling van een outlet centrum op het oude terrein van de suikerfabriek bij Halfweg, aan de N200 tussen Amsterdam en Haarlem. In mei 2015 heeft het college van B&W van de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude van rechtswege een omgevingsvergunning gegeven voor de bouw van het circa 19.000 m² grote Amsterdam The Style Outlets. De huidige stand van zaken is dat INretail op 1 februari beroep heeft ingediend bij de bestuursrechter, omdat onvoldoende rekening gehouden zou zijn met de verkeersaantrekkende werking van een outlet centrum. Uitspraak in de procedure moet nog komen.

5. Zevenaar Fashion Outlet, Zevenaar
Naast de A12 bij Zevenaar is een nieuwe factory outlet centrum gepland. Tegen het Uitwerkingsplan dat het factory outlet centrum mogelijk maakt is door diverse partijen beroep ingesteld bij de Raad van State. Op 18 mei 2016 verklaarde de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State alle beroepen niet-ontvankelijk of ongegrond. De weg ligt daarmee open voor realisatie van het nieuwe Fashion Outlet van Stable International, dezelfde eigenaar als van Batavia Stad Fashion Outlet en Rosada Fashion Outlet. Als alles volgens de plannen van de eigenaar verloopt, opent in 2018 het circa 18.000 m² grote factory outlet centrum.

6. Fashion OutleTT, Assen
Bij het TT-terrein te Assen bestaat een initiatief voor een nieuw factory outlet centrum, in de oksel van de A28 bij de N33. Het circa 22.000 m² grote winkelgebied zou ruimte moeten gaan bieden aan ongeveer 100 à 110 winkels. In februari 2016 heeft de gemeenteraad van Assen besloten de planologische procedures op te willen starten om het outlet centrum mogelijk te maken. Dit vraagt echter om een aanpassing van de provinciale Omgevingsvisie. Op dit moment buigt de provincie zich over het initiatief. Medio juli 2016 zal Provinciale Staten een oordeel vellen.

7. Fort Lucas, Winschoten
Nadat de provincie Groningen in 2013 besloot geen medewerking te verlenen aan een factory outlet centrum aan de A7 bij Zuidbroek ontstond een nieuw initiatief voor een factory outlet centrum in het Ommelander Ziekenhuis te Winschoten: Fort Lucas. In april 2016 heeft het college Oldambt besloten geen medewerking te verlenen aan dit initiatief voor een factory outlet centrum naast het centrum van Winschoten. Een FOC zou in de toekomst een te grote bedreiging vormen voor de bestaande detailhandel in Winschoten, aldus het college.

8. Holland Outlet Mall, Zoetermeer
Het Woonhart, de woonboulevard van Zoetermeer, ligt naast het Stadshart, het centrum van Zoetermeer. De eigenaren van het Woonhart hebben samen met Provast een plan ontwikkeld voor een factory outlet centrum op de huidige locatie van het Woonhart. Eind maart 2016 heeft de gemeenteraad van Zoetermeer opdracht gegeven tot het uitvoeren van effectonderzoeken naar de ontwikkeling van het 25.000 m² winkelvloeroppervlak grote Holland Outlet Mall. De resultaten van de onderzoeken volgen later dit jaar. Een politiek besluit volgt daarna.

Conclusie
Ondanks de stagnerende bestedingen in winkelgebieden lijkt de belangstelling voor bestaande en nieuwe factory outlet centra groot. Met een doordachte planmatige ruimtelijk-functionele opzet, en integraal commercieel en fysiek beheer onderscheiden zij zich van de reguliere centra en spreken zij veel consumenten aan. Of alle nieuwe initiatieven uiteindelijk doorgaan en een succes worden, is nog onzeker. In elk geval confronteert het retailers en vastgoedpartijen nog duidelijker met het snel veranderende speelveld. Bovenal stelt het overheden voor de vraag hoe nieuwe initiatieven moeten worden beoordeeld in relatie tot bestaande voorzieningencentra en de leegstand. Dat concurrentieverhoudingen wijzigen, mag in hun afweging geen rol spelen. Wel worden nut en noodzaak van een zorgvuldig afgewogen en gemotiveerde ruimtelijke ordening weer eens bevestigd.